TEATRALNA ODSŁONA SCENY PRZYSTANKU CHOSZCZÓWKA

Sama jestem belfrem, więc nic co belfrowskie nie jest mi obce. Dlatego na „Belfra” – monodram oparty na sztuce belgijskiego dramaturga Jeana Pierre’a Dopagne’a, rocznik 1952, wybrałam się mocno zaciekawiona, co też innego, wykraczającego poza moje doświadczenia, usłyszę. Tym bardziej, że w rolę tytułowego bohatera miał się wcielić Wojciech Pszoniak.

Scena Przystanku Choszczówka tym razem zmieniła lokal. Przedstawienie odbyło się nie jak zwykle, w Dzikim Zakątku, lecz w Szkole Podstawowej przy Przytulnej. Miejsce nieprzypadkowe, biorąc pod uwagę tematykę monodramu.

Wojciech Pszoniak wciela się bowiem w postać nauczyciela literatury, którego los rzuca w objęcia tzw. trudnej młodzieży, trudnej z powodów wychowawczych i na dodatek kompletnie głuchej na to, czego pragnie ich nauczyć. Co więcej jest nauczycielem niejako z góry pozbawionym jakiegokolwiek autorytetu, i tego formalnego, przysługującego mu z racji zajmowanego stanowiska, i tego nieformalnego, wynikającego z szacunku dla jego zachowania czy cech charakteru. Nie może też liczyć na zrozumienie, a tym bardziej na wsparcie ze strony innych nauczycieli, wypalonych zawodowo i uciekających się do trudnych do zaakceptowania form przetrwania.

Bohater monodramu to nauczyciel z powołania, pełen ideałów, zapału i poczucia, że wykonuje zawód nie byle jaki, bo jeden z najpiękniejszych zawodów świata. Gdzieś tam w pamięci przechowuje wspomnienie innego nauczyciela, swego mistrza, który ukazał mu piękno literatury i jej sens. I wszystko to okazuje się niewystarczające. Od pierwszych chwili pracy z przydzieloną mu klasą maturalną cała ta „pedagogiczna” konstrukcja rozpada się. 

Wojciech Pszoniak gra oszczędnymi środkami, momentami wręcz beznamiętnie, po prostu opowiada, co było na początku, co w trakcie i czym to się wszystko skończyło. Czasami pozwala sobie na dygresję i wtedy jest najciekawiej, bo są uczucia. Ale tak naprawdę streszcza swoje życie, tak jakby streszczał sztukę czy powieść. Typowy nauczyciel. Czasem przynudza. Czasem rozśmiesza. 

A teraz UWAGA!!! ZDRADZAM ZAKOŃCZENIE!!! TREŚĆ PRZEZNACZONA WYŁĄCZNIE DLA TYCH, CO MONODRAM WIDZIELI!!! POZOSTALI NIECH NIE CZYTAJĄ!!!

Główna teza, że uczniowie to zwierzęta, średnio dyskusyjna, jako, że wszyscy w jakimś sensie zwierzętami jesteśmy. To, że uczniowie kierują się instynktami, a nie rozumem, to już bardziej dyskusyjne. To, że dają w kość swemu nauczycielowi – w ogóle dyskusyjne nie jest. Dają mu w kość. Bezdyskusyjne jest też ostateczne rozwiązanie problemu. Nie do zaaprobowania. Nauczyciel zamiast realizować, nawet nieefektywnie program przewidziany dla jego maturalnej klasy, pewnego dnia strzela do swoich uczniów, a właściwie ich rozstrzeliwuje, na szczęście nie wszystkie oddane strzały są celne i na szczęście niektórym uczniom udaje się przeżyć ten belferski wyczyn, będący aktem, bo ja wiem, rozpaczy, bezradności, niepoczytalności, a może po prostu świadczący o tym, że belfer też kieruje się instynktem, a nie rozumem?

Wygranych nie ma. Są sami przegrani. I uczniowie, i nauczyciel.

Swoją drogą, i to mnie cieszy, nie ma pewności, czy to się naprawdę zdarzyło? Bo może belfer tylko wyobraził sobie taki dzień, w którym zrobi ostateczny porządek ze swymi uczniami?

Monodram na pewno wart uwagi. I dobrze, że zagościł na Scenie Przystanku.  Z oklasków  i z rozmów „po” wynika, że publiczność była poruszona i zachwycona belferską kreacją Wojciecha Pszoniaka. 

On sam powiedział, w wywiadzie dla Polskiego Radia, co wyczytałam, a jakże w sieci, że „Belfer” jest głosem o degradacji naszej kultury i naszej cywilizacji. Nie wiem, czy aż tak mocne jest rzeczywiście przesłanie tego monodramu. Myślę natomiast, że na pewno jest to bardzo trafna refleksja nad stanem autorytetów, a konkretnie nad ich upadkiem. Bardzo ważne dla nas wszystkich przesłanie.

I ja, i wszyscy, którzy mieli okazję być świadkami teatralnej odsłony Sceny Przystanku, mają nadzieję na kontynuację tego wspaniałego pomysłu. O czym uprzejmie donoszę.